Biuletyn Biochemiczny, Rozdział 4: Co trzeba wiedzieć o dyslipidemii cukrzycowej?
Mindray 2021-04-27
\r\n\r\n
Szacuje się, że 415 milionów ludzi na świecie cierpi na cukrzycę, co oznacza, że choroba ta dotyka 1 na 11 dorosłych osób. 46% osób z cukrzycą pozostaje niezdiagnozowana.
\r\n
\r\n
Cukrzyca jest powiązana z grupą współzależnych nieprawidłowości w zakresie lipidów w osoczu i lipoprotein. Ten powszechny stan zwany jest dyslipidemią cukrzycową oznaczającą, że profil lipidowy zmierza w niewłaściwym kierunku. Jest to śmiertelna kombinacja, która grozi rozwojem choroby wieńcowej serca i miażdżycy.
\r\n
\r\n
Choroby układu krążenia stanowią najczęstszą przyczynę zgonów wśród pacjentów z cukrzycą, natomiast największy udział chorób naczyniowych serca odnosi się do dyslipidemii aterogennej.
\r\n
Dyslipidemia cukrzycowa
Szacuje się, że 415 milionów ludzi na świecie cierpi na cukrzycę, co oznacza, że choroba ta dotyka 1 na 11 dorosłych osób. 46% osób z cukrzycą pozostaje niezdiagnozowana.
Cukrzyca jest powiązana z grupą współzależnych nieprawidłowości w zakresie lipidów w osoczu i lipoprotein. Ten powszechny stan zwany jest dyslipidemią cukrzycową oznaczającą, że profil lipidowy zmierza w niewłaściwym kierunku. Jest to śmiertelna kombinacja, która grozi rozwojem choroby wieńcowej serca i miażdżycy.
Choroby układu krążenia stanowią najczęstszą przyczynę zgonów wśród pacjentów z cukrzycą, natomiast największy udział chorób naczyniowych serca odnosi się do dyslipidemii aterogennej.
U osób chorych na cukrzycę typu 2 częstość występowania dyslipidemii cukrzycowej (T2DM) jest bardzo wysoka i dotyka około 70% pacjentów.[1]
\r\n
Częstość występowania dyslipidemii cukrzycowej
U osób chorych na cukrzycę typu 2 częstość występowania dyslipidemii cukrzycowej (T2DM) jest bardzo wysoka i dotyka około 70% pacjentów.[1]
\r\n\r\n"}}" id="text-6016c228f8" class="8f00b2 cmp-text">
Według badania przeprowadzonego na chińskiej populacji, częstość wystąpienia dyslipidemii wynosiła odpowiednio 39,9%, 46,8% i 59,3% u osób z prawidłowym poziomem glukozy, ze stanem przedcukrzycowym i cukrzycą typu 2 (T2DM).[2]
Insulina odgrywa główną rolę w regulacji metabolizmu lipidów. Przeprowadzone badania wykazały powiązanie pomiędzy opornością na insulinę stanowiącą prekursor cukrzycy typu 2 oraz dyslipidemią cukrzycową, miażdżycą i chorobami układu krwionośnego. Ponadto, dyslipidemia często występuje u pacjentów z insulinoopornością, ale z prawidłowym poziomem glukozy w osoczu.
\r\n
Przyczyny dyslipidemii u chorych na cukrzycę
Insulina odgrywa główną rolę w regulacji metabolizmu lipidów. Przeprowadzone badania wykazały powiązanie pomiędzy opornością na insulinę stanowiącą prekursor cukrzycy typu 2 oraz dyslipidemią cukrzycową, miażdżycą i chorobami układu krwionośnego. Ponadto, dyslipidemia często występuje u pacjentów z insulinoopornością, ale z prawidłowym poziomem glukozy w osoczu.
\r\n\r\n
\r\n
W przypadku niewłaściwie leczonej cukrzycy typu 1, a nawet kwasicy ketonowej, często występują hipertriglicerydemia i zmniejszone stężenie cholesterolu HDL.[4]
\r\n
\r\n
\r\n
Charakterystyki dyslipidemii cukrzycowej
\r\nW dyslipidemii cukrzycowej występuje złożona grupa potencjalnych nieprawidłowości w zakresie aterogennych lipidów i lipoprotein. Stan ten charakteryzuje się zmniejszonym stężeniem cholesterolu HDL, przewagą małych gęstych cząstek cholesterolu LDL i zwiększonym stężeniem trójglicerydów.[5]
\r\n
\r\n
Obecność małych i gęstych cząstek cholesterolu LDL, których liczba cały czas rośnie, stanowi główną cechę dyslipidemii cukrzycowej. Wielokrotnie dowiedziono, że stężenie trójglicerydów w osoczu jest najważniejszym wyznacznikiem stężenia cholesterolu LDL. Z drugiej strony, stężenie cholesterolu LDL maleje progresywnie wraz ze spadkiem tolerancji glukozy, aż do momentu wystąpienia jawnej cukrzycy. U kobiet spadek ten jest większy niż u mężczyzn.[6]
\r\n
Insulinooporność jest powiązana ze wzrostem strumienia wolnych kwasów tłuszczowych (FFA), który przyczynia się do zwiększonej produkcji tróglicerydów, a to z kolei prowadzi do gromadzenia i wydzielania cholesterolu VLDL w hepatocytach. Odkładanie się tłuszczu w wątrobie wiąże się ze stresem oksydacyjnym i preoksydacją lipidów. Ponadto, u osób cierpiących na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby (NAFLD) występuje zwiększone wydzielanie markerów stanów zapalnych, glukozy w osoczu, a także spadek stężenia cholesterolu HDL.[3]
W przypadku niewłaściwie leczonej cukrzycy typu 1, a nawet kwasicy ketonowej, często występują hipertriglicerydemia i zmniejszone stężenie cholesterolu HDL.[4]
Charakterystyki dyslipidemii cukrzycowej
W dyslipidemii cukrzycowej występuje złożona grupa potencjalnych nieprawidłowości w zakresie aterogennych lipidów i lipoprotein. Stan ten charakteryzuje się zmniejszonym stężeniem cholesterolu HDL, przewagą małych gęstych cząstek cholesterolu LDL i zwiększonym stężeniem trójglicerydów.[5]
Obecność małych i gęstych cząstek cholesterolu LDL, których liczba cały czas rośnie, stanowi główną cechę dyslipidemii cukrzycowej. Wielokrotnie dowiedziono, że stężenie trójglicerydów w osoczu jest najważniejszym wyznacznikiem stężenia cholesterolu LDL. Z drugiej strony, stężenie cholesterolu LDL maleje progresywnie wraz ze spadkiem tolerancji glukozy, aż do momentu wystąpienia jawnej cukrzycy. U kobiet spadek ten jest większy niż u mężczyzn.[6]
\r\n\r\n
\r\n
Ponieważ każda cząstka frakcji LDL zawiera cząsteczkę ApoB-100, liczba małych i gęstych cząstek cholesterolu LDL rośnie, podobnie jak stężenie ApoB-100 rosnące w bezpośrednim powiązaniu. W rezultacie, stężenie ApoB-100 jest markerem liczby cząstek aterogennych, a hipertriglicerydemia z hiper-ApoB-100 stanowi dobrze znaną cechę dyslipidemii cukrzycowej, ale także innych stanów chorobowych.
\r\n
Standardowe monitorowanie cholesterolu LDL może być mylące w przypadku pacjentów z cukrzycą. Poziom cholesterolu LDL nie zawsze jest proporcjonalny do liczby cząstek lipoprotein. Pacjenci z dyslipidemią cukrzycową wymagają zatem szczególnego monitorowania.
Ponieważ każda cząstka frakcji LDL zawiera cząsteczkę ApoB-100, liczba małych i gęstych cząstek cholesterolu LDL rośnie, podobnie jak stężenie ApoB-100 rosnące w bezpośrednim powiązaniu. W rezultacie, stężenie ApoB-100 jest markerem liczby cząstek aterogennych, a hipertriglicerydemia z hiper-ApoB-100 stanowi dobrze znaną cechę dyslipidemii cukrzycowej, ale także innych stanów chorobowych.
Ze względu na częste zmiany kontroli glikemicznej u pacjentów cierpiących na cukrzycę oraz ich wpływ na stężenie cholesterolu LDL, HDL, całkowitego cholesterolu i trójglicerydów, Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ang. American Diabetes Association (ADA)) zaleca osobom dorosłym wykonywanie badania poziomu lipidów raz do roku. Jeśli wartości wskazują na niski poziom ryzyka (LDC < 100 mg/dl, trójglicerydy < 150 mg/dl, a HDL > 50 mg/dl), badanie można powtarzać co dwa lata.[7]
\r\n
\r\n
Cele badań lipidowych: różne wytyczne odnoszą się do różnych celów dla stężenia LDL i HDL u cukrzyków. Dla każdej kategorii o różnym ryzyku należy ustalić różne cele badań lipidowych.[8]
\r\n
Leczenie dyslipidemii cukrzycowej
Ze względu na częste zmiany kontroli glikemicznej u pacjentów cierpiących na cukrzycę oraz ich wpływ na stężenie cholesterolu LDL, HDL, całkowitego cholesterolu i trójglicerydów, Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ang. American Diabetes Association (ADA)) zaleca osobom dorosłym wykonywanie badania poziomu lipidów raz do roku. Jeśli wartości wskazują na niski poziom ryzyka (LDC < 100 mg/dl, trójglicerydy < 150 mg/dl, a HDL > 50 mg/dl), badanie można powtarzać co dwa lata.[7]
Cele badań lipidowych: różne wytyczne odnoszą się do różnych celów dla stężenia LDL i HDL u cukrzyków. Dla każdej kategorii o różnym ryzyku należy ustalić różne cele badań lipidowych.[8]
Cukrzyca stanowi poważny problem z perspektywy zdrowia publicznego. Osoby cierpiące na cukrzycę są w dużym stopniu narażone na dyslipidemię, choroby sercowo-naczyniowe, a nawet zgon. Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ang. American Diabetes Association (ADA)) zaleca dorosłym osobom chorującym na cukrzycę badanie profilu lipidowego co najmniej raz w roku w celu umożliwienia identyfikowania i monitorowania stanu osób z zaburzeniami gospodarki lipidowej.
\r\n
Wnioski
Cukrzyca stanowi poważny problem z perspektywy zdrowia publicznego. Osoby cierpiące na cukrzycę są w dużym stopniu narażone na dyslipidemię, choroby sercowo-naczyniowe, a nawet zgon. Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ang. American Diabetes Association (ADA)) zaleca dorosłym osobom chorującym na cukrzycę badanie profilu lipidowego co najmniej raz w roku w celu umożliwienia identyfikowania i monitorowania stanu osób z zaburzeniami gospodarki lipidowej.
[1] Ishwarlal Jialal, Management of diabetic dyslipidemia: An update. World J Diabetes. 2019 May 15; 10(5): 280-290.
\r\n[2] Yaru Li„ The prevalence and risk factors of dyslipidemia in different diabetic progression stages among middle-aged and elderly populations in China. PLoS ONE 13(10): e0205709. http://doi.org/10.1371/journal.pone.0205709
\r\n[3] Melania Gaggini, etc. Non-Alcoholic Fatty Liver Disease (NAFLD) and Its Connection with Insulin Resistance, Dyslipidemia, Atherosclerosis and Coronary Heart Disease. Nutrients 2013,5,1544-1560.
\r\n[4] IRA J. GOLDBERG. CLINICAL REVIEW 124 Diabetic Dyslipidemia: Causes and Consequences. JCE & M, 2001 Vol. 86 No. 3
\r\n[5] RONALD M. KRAUSS, MD. Lipids and Lipoproteins in Patients With Type 2 Diabetes. Diabetes Care 2004 Jun; 27(6): 1496-1504.
\r\n[6] Iciar Martin-Timon, etc. Update on the Management of Diabetic Dyslipidaemia. EMJ Diabet. 2018;6[1 ]:53-61.
\r\n[7] American Diabetes Association, Dyslipidemia Management in Adults With Diabetes. Diabetes Care 2004 Jan; 27(suppl 1): s68-s71.
\r\n[8] DEBASISH CHAUDHURY. Diabetic Dyslipidemia: Current Concepts in Pathophysiology and Management. Journal of Clinical and Diagnostic Research. 2018 Jan, Vol-12(1): OE06-OE09
\r\n
Piśmiennictwo
[1] Ishwarlal Jialal, Management of diabetic dyslipidemia: An update. World J Diabetes. 2019 May 15; 10(5): 280-290.
[2] Yaru Li„ The prevalence and risk factors of dyslipidemia in different diabetic progression stages among middle-aged and elderly populations in China. PLoS ONE 13(10): e0205709. http://doi.org/10.1371/journal.pone.0205709
[3] Melania Gaggini, etc. Non-Alcoholic Fatty Liver Disease (NAFLD) and Its Connection with Insulin Resistance, Dyslipidemia, Atherosclerosis and Coronary Heart Disease. Nutrients 2013,5,1544-1560.
[4] IRA J. GOLDBERG. CLINICAL REVIEW 124 Diabetic Dyslipidemia: Causes and Consequences. JCE & M, 2001 Vol. 86 No. 3
[5] RONALD M. KRAUSS, MD. Lipids and Lipoproteins in Patients With Type 2 Diabetes. Diabetes Care 2004 Jun; 27(6): 1496-1504.
[6] Iciar Martin-Timon, etc. Update on the Management of Diabetic Dyslipidaemia. EMJ Diabet. 2018;6[1 ]:53-61.
[7] American Diabetes Association, Dyslipidemia Management in Adults With Diabetes. Diabetes Care 2004 Jan; 27(suppl 1): s68-s71.
[8] DEBASISH CHAUDHURY. Diabetic Dyslipidemia: Current Concepts in Pathophysiology and Management. Journal of Clinical and Diagnostic Research. 2018 Jan, Vol-12(1): OE06-OE09
